Ervaringsverhaal taalmaatje startend op A0

Taalmaatje: Vrouw van rond 45 jaar
Taalniveau: A0, sprak echt geen woord Nederlands, Analfabeet
Doel: een gesprek voeren in het Nederlands
Materialen: Woord voor Woord, Woordenschatboekjes

Ervaring:
Deze mevrouw was een uitdaging omdat zij geen woord Nederlands sprak en ze geen computer had (want ze kon niet schrijven of lezen). Gelukkig kende ik iemand die dezelfde taal sprak als zij en ik heb haar gevraagd om een keertje mee te komen in het begin om te vertalen. Zodoende konden we bijv. afspreken op welke dag ik zou langskomen en voor hoe lang en wat zij wilde leren.
Ik zocht op internet naar
een ingang en vond 'Woord voor Woord'. Dit is een programma van 12 lessen, speciaal ontwikkeld voor mensen die nog amper een woord Nederlands spreken en ik heb er veel aan gehad. De video's kon ik downloaden en op een usb zetten. Deze kon dan weer in haar smart tv waardoor ze de les van die week elke dag kon herhalen. De handleiding is duidelijk en door iedere taalcoach te volgen.
Omdat een les van Woord voor Woord geen anderhalf uur in beslag neemt maakte ik daarnaast gebruik van de woordenschat boekjes. De audiobestanden had ik op CD gebrand en omdat deze vrouw ook geen CD speler had, heb ik er een voor haar gekocht zodat ze elke dag kon oefenen. Elke week oefenden we ongeveer 10 woorden via de woordenschat boekjes en 10 woorden via Woord voor Woord. Achteraf gezien was dat eigenlijk teveel voor in het begin en zou het misschien beter zijn geweest als ik 2x 45minuten kwam ipv 1x 90minuten, de eerste 3 maanden.
We begonnen dus elke les met herhaling van de woordjes van de vorige les, daarna de volgende Woord voor Woord les en tot slot een of twee bladzijden uit de woordenschat boekjes.
Ook heb ik nog wat sociale uitspraken met haar geoefend in het begin (Welkom, kom binnen, ga zitten, wil je koffie of thee etc).
Na ongeveer 3 maanden waren we dus aan het einde van Woord voor Woord. Ik ben toen SpreekTaal 1 gaan doen met haar. Dit was eigenlijk nog wel iets te moeilijk dus deden we de oefeningen die lukten (zoals het bespreken van een foto), en sloegen we wat nog te moeilijk was over. Ook bleven we de woordjes herhalen die ze al geleerd had. En begon ik haar het alfabet te leren, en toen ze die kende, simpele woordjes te leren lezen (ik maakte gebruik van het boekje 'Klanken alfabet'). We oefenden ook met het schrijven van haar naam en adres en telefoon nr.
Ze was ontzettend gemotiveerd en luisterden elke dag trouw naar de CD en keek de Woord voor Woord programma's. Ze was ook niet bang om te proberen en zodoende lukte het ons na 2-3 maanden al heel aardig om een gesprekje te voeren. Weliswaar met handen en voeten en veelvuldig verkeerde woorden gebruiken, maar toch had ik het idee dat we elkaar redelijk begrepen. Voor de zekerheid heb ik nog zeker 2x diezelfde vriendin gevraagd om mee te gaan als vertaler om dat te controleren.
De vrouw ging ook naar school en uiteraard vroeg ik haar daar ook wekelijks naar. Elke week liet ze mij stapels papier zien waarop ze woordjes had zitten schrijven. Toen ik haar vroeg of ze ook wist wat die woordjes betekende schudde ze haar hoofd. Er gingen verschillende weken overheen waarop ik steeds meer inzicht kreeg in wat zij op school deed en ik was ontsteld. Ik heb toen die vriendin nogmaals gevraagd als vertaler om dit helder te krijgen. Bleek dat deze vrouw 3 dagen per week naar school ging, aan een bureau gezet werd en de hele dag niets anders deed dan woordjes naschrijven. Niemand praatte tegen haar, niemand gaf haar les. Ze had intussen zeker 500 blaadjes volgeschreven zonder ook maar iets te leren. Ik heb toen contact opgenomen met de taalcoach coördinator die het doorspeelde aan de maatschappelijk begeleider. Deze nam contact op met de school. Vervolgens is de vrouw door de school onder druk gezet om te zeggen dat alles goed was. Ook op kantoor, met een telefoontolk erbij durfde ze daarna niet eerlijk te zeggen hoe het ervoor stond. Toen heb ik erop aangedrongen om samen met die vriendin naar kantoor te gaan. Daar heeft zij toen haar verhaal durven doen en zodoende is dan eindelijk het balletje aan het rollen gegaan en is ze overgeplaatst naar een school die niet alleen op papier les geeft aan analfabeten, maar daadwerkelijk goed les geven. Wat ik hiervan geleerd heb is dat wij vaak denken dat mensen een eerlijk antwoord geven als we ze iets vragen, zonder ons te realiseren dat zij misschien in hun eigen land geleerd hebben om autoriteiten niet af te vallen (op straffe van dood), om vreemden niet te vertrouwen want je weet niet wat die zal doorgeven aan bijv. die autoriteiten waardoor jij en je familie gestraft worden, en dat zo'n telefoontolk in die categorie van 'vreemden' valt. Wij realiseren ons niet hoe opgroeien in een land waar geen democratie heerst invloed kan hebben op hoe men zich hier opstelt. Bijv. het niet durven zeggen als ze ergens niet tevreden over zijn of als ze iets wel of niet willen, het niet durven hebben van een eigen mening ergens over, adviezen zien als orders die niet geweigerd kunnen worden etc.
Gelukkig is het in dit geval goed gekomen.
Ik heb er ook van geleerd dat ik als taalcoach vaak meer hoor en zie van waar een taalmaatje tegenaan loopt in het dagelijks leven en dus, hoe belangrijk het is om problemen te signaleren en dan door te verwijzen naar de juiste personen. Maar ook dat alleen doorverwijzen niet altijd voldoende is, opvolgen en navragen is evengoed mijn taak: is de zaak echt opgelost voor mijn taalmaatje of toch nog niet. Als taalcoach ben je een soort vertrouwenspersoon want je ziet je taalmaatje veel vaker dan de maatschappelijk werker en bouwt veelal een meer persoonlijke band met de ander op, waardoor ze je soms dingen toevertrouwen die ze misschien niet zo snel aan anderen vertellen.

Samen hebben we de reis van huis naar school geoefend. Zij maakte een armbandje met kraaltjes erop - 1 kraaltje per station - zodat ze zou weten op welk station ze moest uitstappen. Omdat zij de naambordjes op het station niet lezen kon. Ze leerden hoe ze een OV kaart moest gebruiken en ook hoe ze deze kon opladen.
Naar mate de tijd vorderde ging het gesprek over en weer steeds beter. Zij kende meer woorden - en wat geeft het dat de grammatica niet correct was? We konden elkaar begrijpen en dat was wat ze wilde.
Het allerliefst wilde ze contact met Nederlanders. Helaas bleef dat uit. Tot mijn grote verdriet heb ik haar hierin niet kunnen helpen. Ik dacht aan vrijwilligerswerk of misschien een groepje ouderen die wekelijks samenkwamen om creatief te zijn met elkaar en die bereid waren om haar in hun groep op te nemen. Maar het is mij niet gelukt om dat te realiseren. En dat is jammer want daardoor zakte haar Nederlands ook weer weg toen het taalcoachingstraject eenmaal was afgelopen (ik ben 2 jaar haar taalcoach geweest). Toen ik haar laatst weer tegenkwam was het haast alsof ik er nooit geweest was. Maar dat is ook niet verwonderlijk als je bedenkt dat zij na 2 jaar oefenen alweer jaren amper een woord Nederlands meer spreekt. Zo zonde!
Deze vrouw was een eerlijke, hardwerkende, zeer gemotiveerde vrouw. We hebben veel gelachen samen, maar ook gehuild toen er moeilijkheden kwamen in haar gezin. Ook haar heb ik op andere wijzen kunnen ondersteunen. Zo zijn we samen naar een winkel geweest voor gordijnrails en heb ik ze voor haar opgehangen. We hebben verf gekocht en ik heb haar verfspullen geleend om alle muren te verven. Ik heb haar onderwezen in hoe je zoiets aanpakt, vervolgens heeft ze het samen met vrienden gerealiseerd. Zij heeft verschillende traditionele gerechten voor mij klaargemaakt om samen met haar te eten. Dat was niet altijd lekker, maar wel heel vriendelijk van haar en ik heb altijd een beetje meegegeten. Het is goed voor mensen om ook iets terug te mogen doen, goed voor hun eigenwaarde en zelfrespect. En het is een eer voor mij om zo'n cadeau in ontvangst te mogen nemen: dat zij voor mij die moeite doet. Wij zijn samen op stap gegaan naar de Zaanse Schans, hebben een BBQ georganiseerd met elkaar en zijn samen naar de Ikea geweest. Zij hield heel erg van haken dus toen zij van haar nieuwe school een laptop kreeg heb ik haar gewezen hoe ze op youtube filmpjes kon zoeken waarin bepaalde haaksteken en patronen werden voorgedaan. Die filmpjes waren ook zonder taal zeer goed te volgen.
Ik heb deze vrouw in mijn hart gesloten en hoewel we elkaar niet meer zo vaak zien zal zij altijd een bijzonder plekje in mijn hart hebben.